O metodzie
Manipulacja powięzi (Fascial Manipulation) jest metodą terapii manualnej o bardzo dużej skuteczności w zwalczaniu dolegliwości bólowych (a także innych objawów) układu ruchu oraz dolegliwości internistycznych. Twórcą metody jest włoski fizjoterapeuta Luigi Stecco, który w oparciu o anatomię i fizjologię oraz na podstawie tysięcy przeprowadzonych zabiegów opracował ten niezwykle skuteczny system terapeutyczny. Znaczny wkład w rozwój metody mają córka autora prof. Carla Stecco oraz syn prof. Antonio Stecco.
Metoda polega na manipulacji określonych punktów na ciele pacjenta zwanych centrami koordynacji (CC) oraz centrami fuzji (CF), które pokrywają się z punktami: akupunkturowym, spustowymi, Cyriaxa oraz Meigne’a. W akupunkturze poszczególne punkty znajdują się na przebiegu meridianów (kanałów energetycznych), natomiast punkty wykorzystywane w manipulacji powięzi znajdują się na przebiegu sekwencji, przekątnych oraz spiral mięśniowo-powięziowych. Formacje te są drogami rozchodzenia się kompensacji w ciele jak również drogami rozchodzenia się bólu. Metoda uwzględnia więc holistyczne podejście do ciała, traktując poszczególne jego segmenty jako pojedyncze ogniwa łańcucha tkankowego, którego ciągłość zapewnia powięź. Wyboru punktów przeznaczonych do manipulacji dokonuje się według określonych reguł na podstawie weryfikacji ruchowej i palpacyjnej. Niezwykle istotnym elementem gwarantującym skuteczną terapię jest szczegółowy wywiad, aby ustalić m.in., który segment zainicjował nierównowagę napięciową w ciele.
Autor podzielił układ ruchu na 84 jednostki mięśniowo-powięziowe (m-p), które są, po jednostkach motorycznych, strukturalną podstawą układu ruchu. Jednostka m-p składa się z jednostek motorycznych działających na dany staw (czy też kompleks stawowy) w określonym kierunku, poruszanego stawu oraz otaczającej powięzi. Na każdy staw działa więc 6 jednostek mięśniowo-powięziowych: jednostka m-p ruchu przedniego, ruchu tylnego, ruchu bocznego, ruchu dośrodkowego, rotacji wewnętrznej i rotacji zewnętrznej. Każdej jednostce m-p przyporządkowany jest określony punkt w obrębie powięzi, w którym zbiegają się trakcje włókien mięśniowych należących do danej jednostki m-p. Punkt ten nazywany jest centrum koordynacji (CC), ponieważ pełni rolę koordynacyjną. Odnajdujemy również inny punkt w okolicy stawu, nazywany centrum percepcji (CP), w którym manifestuje się ból wynikający z zaburzenia punktu CC. Te dwa centralne punkty (CC i CP) działają jak obwodowe źródło informacji dla systemu nerwowego, ponieważ pierwszy współdziała z wrzecionkami mięśniowo-nerwowymi, a drugi dostarcza informacji różnym receptorom stawowym odnośnie kierunkowego znaczenia każdego ruchu. Wyróżniamy również Centra fuzji, które zarządzają ruchami realizowanymi po przekątnej. oraz ruchami złożonymi. W punktach tych zbiegają się linie sił dwóch przyległych jednostek m-p. Na każdy staw działają równie centra fuzji ruchu przednio-bocznego, tylno-bocznego, przednio-dośrodkowego oraz przednio-bocznego.
W wyniku powtarzających się przeciążeń statycznych i dynamicznych, urazów, stanów zapalnych itd. dochodzi do tzw. densyfikacji powięzi w punkcie CC. Densyfikacja polega na zwiększeniu gęstości substancji międzykomórkowej powięzi i zmiany orientacji włókien kolagenowych z ewentualnym zwiększeniem ich liczby. Wprawiony terapeuta wyczuwa w tym punkcie zgrubienie i ograniczenie ruchomości tkanki, a pacjent zgłasza przy palpacji ból będący wynikiem niefizjologicznego rozciągania wolnych zakończeń nerwowych w obrębie zmienionej tkanki. Objęte densyfikacją CC nie może prawidłowo spełniać swojej roli koordynacyjnej i powięź staje się niezdolna do wydłużania i akomodacji do napięć pochodzących z przebiegających pod nią włókien mięśniowych. Dochodzi do nieprawidłowego rozłożenia sił działających na staw i w efekcie pojawia się ból, ograniczenie ruchomości czy też zmniejszenie siły mięśniowej. Objęte densyfikacją CC jest bolesne przy palpacji i daje ból rzutowany do punktu CP. Jeśli np. przy odwodzeniu ramienia (weryfikacja ruchowa) pojawia się ból w bocznej jego części, można domniemywać, że przyczyną jest densyfikacja CC jest jednostki m-p ruchu bocznego ramienia. Jeśli weryfikacja palpacyjna potwierdzi obecność densyfikacji tego punktu, należałoby przeprowadzić jego manipulację, w celu znormalizowania stanu powięzi i tym samym wyeliminowania dolegliwości pacjenta. Często jednak ból w danym segmencie jest wynikiem kompensacji zaburzenia innego segmentu, którego CC uległo densyfikacji. Tak więc segment bolesny może być w rzeczywistości „zdrowym” segmentem, w którym manifestuje się nierównowaga zapoczątkowana przez inny segment. Dlatego niezwykle ważny jest wnikliwy wywiad, ponieważ na podstawie dolegliwości towarzyszących, a także tych przebytych (nawet tych sprzed wielu lat), można odtworzyć drogę rozwoju kompensacji w ciele i dojść do pierwotnej przyczyny problemu. W przypadku wspomnianego już bólu barku przy odwodzeniu, być może konieczna okaże się, dla rozwiązania problemu, praca z punktem cc jednostki m-p ruchu bocznego lędźwi (la-lu), o ile pacjent ma lub miał problemy z tą okolicą.